بررسی عوامل مؤثر در ارزیابی و ارتقاءنظام HSE در آزمایشگاه، با استفاده از روش Theme Analysis

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشکده حکمرانی، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

در دهه‌های اخیر، به دلیل توسعه سریع علم و فناوری، اهمیت حفظ سلامت، ایمنی و حفاظت از محیط‌زیست در آزمایشگاه‌ها بیش‌ازپیش مشهود شده است. به دلیل خصوصیات خطرناک بسیاری از مواد شیمیایی و تأثیرات نامطلوب محتمل بر سلامت انسانی و محیط‌زیست، تضمین ایمنی و اجرای نظام HSE در آزمایشگاه‌ها بیش‌ازپیش اهمیت پیدا کرده است. در این مطالعه، هدف شناسایی عوامل مؤثر بر ارتقاء مدیریت HSE در آزمایشگاه‌های دانشکده شیمی دانشگاه تهران است که دارای 35 آزمایشگاه با فعالیت‌ها و اهداف مختلف می‌باشند. برای تحقق این هدف، از روش تحقیق کیفی بهره جسته‌ایم. در پژوهش کیفی با روش تحلیل مضمون یا Theme analysisبا رویکرد گلوله‌برفی برای انتخاب نمونه‌ها و از روش اشباع مضامین به‌عنوان استانداردی برای پایان نمونه‌گیری استفاده‌شده است که از دو منبع ادبیات نظری و مصاحبه نیمه‌ساختاریافته، مضامین احصاء گردید؛ روایی مصاحبه‌ها با نظر 15 مسئول آزمایشگاه، مورد تأیید قرار گرفته و برای تأیید پایایی مصاحبه‌ها، روش بازآزمایی استفاده شد. که با 88% پایایی آن مورد تائید قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد عوامل مؤثر بر سیستم ارتقاء و استقرار HSE در آزمایشگاه ها در قالب 4 مضمون فراگیر فردی، ساختاری، فرایندی و ابزاری شناسایی شدند. عوامل فردی و فرایندی سریع‌ترین و ارزان‌ترین عوامل در الویت بندی و اجرای نظام HSE در آزمایشگاه است. ازاین‌رو به دانشگاه‌ها و آزمایشگاه‌ها قبل از انتخاب راه‌حل‌های طولانی و پر هزینه، توصیه می‌شود به عوامل فردی و فرایندی توجه بیشتری نمایند، سپس به عوامل ساختاری و ابزاری که پر هزینه و زمانبر هستند پرداخته شود.

کلیدواژه‌ها


Smiley face

  1. Pouyakian, M., et al., Fuzzy Bayesian estimation and consequence modeling of the domino effects of methanol storage tanks. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics, 2022. 28(4): p. 2509-2519.
  2. احمدی فهیمه، فلاح روح الله، حلوانی غلامحسین. ارزیابی ریسک خطرات در آزمایشگاه‌های گروه‌های آموزشی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد – ۱۴۰۲. فصلنامه علمی تخصصی طب کار. ۱۴۰۳; ۱۶ (۱) :۵۳-۶۵
  3. Rasoul Yarahmadi, Fereshteh Taheri, Ali Asghar Farshad, Bita Hedayati, Masoud Motalebi, and Roksana Mirkazemi, “Ranking Research Priorities in Health, Safety and Environment (HSE),” IRAN OCCUPATIONAL HEALTH JOURNAL, vol. 17, no. 1, pp. 0–0, 2020, [Online]. Available: https://sid.ir/paper/664970/en
  4. Corso, M., Cardoso, F. A. R., Andrade, P. R. d., Rezende, L. C. S. H., Sastre, R. M. Management of Occupational Safety and Health (Osh) In University Chemical Laboratories: A Case Study at A University Federal Public Service in The Interior of ParanáBrazil. International Journal of Advanced Engineering Research and Science, 2022. 6(9), 145-151. https://doi.org/10.22161/ijaers.96.14
  5. Aires, C. F., & Pimenta, H. C. D. Environmental practices in university chemical laboratories: a systematic literature review. Research, Society and Development, 2020 9(8), https://doi.org/10.33448/rsd-v9i8.5490
  6. دهدشتی، علیرضا و حافظی، رودابه. "ارزیابی ریسک بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست در آزمایشگاه دانشگاهی: یک مطالعه موردی"، مجله سلامت کار ایران، شماره ۱۲(۱)، صفحات ۷۶-۶۶ ۱۳۹۴
  7. کامیاب, محمدحسن. (1402). گزارش‌نویسی در آموزشهای HSE به‌منظور بهبود ایمنی و کاهش میزان حوادث محیط کار. پژوهش در ایمنی، سلامت و محیط زیست, 1(3), 55-63.
  8. راد، سید ابراهیم و جباری، علی رضا، "بررسی شیوه‌های ممکن برای نیل به اهداف دانشگاه سبز در دانشگاه فرهنگیان"، مجله علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، شماره ۲۳(۱۲) صفحات،۱۶۹-۱۸۶
  9. ملکوتی خواه مهدی. کرونی، حدیثه و جهانگیری، مهدی. "ارزیابی وضعیت ایمنی و بهداشت آزمایشگاه‌های آموزشی و تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز بر اساس رویکرد ELMERI" ، نشریه بهداشت‌کار و ارتقای سلامت، شماره ۲(۴)، صفحات -۲۷۰ ۱۳۹۷،۲۷۹
  10. میرزایی علی‌آبادی، مصطفی. رستمی، فاطمه. مهدی نیا، محسن. کرمی مسافر، اعظم. درخشان، جلیل. فیض عارفی، مریم، "ارزیابی ریسک حریق در آزمایشگاه‌های دانشگاه علوم پزشکی با استفاده از روش FRAME"، مجله دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، شماره ۲۶ (۶) صفحات،۷۴۶-۷۳۹، ۱۳۹۸
  11. رضاپور، حبیب؛ سهرابی، محمدصادق؛ حلوانی، غلامحسین و حسامی آرانی، محسن. "بررسی وضعیت ایمنی و انجام مداخله جهت ارتقاء آن در کارگاه‌ها و آزمایشگاه دانشگاه هنر اصفهان در سال ۱۳۹۳"، فصلنامه طب کار، شماره ۸ (۴)، صفحات،۱۲-۱۸ ۱۳۹۵
  12. قربانی سلجو، رحیم. افضلی، ندا. شیخ الاسلامی، نادر. صالحی صدقیانی، جمشید. روحی دهبنه، سودابه و فرهاد، سعید، "بررسی تأثیر استقرار مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی در کاهش مخاطرات آزمایشگاهی بر اساس استاندارد ۱۰۵۵۱ در انستیتو پاستور ایران"، نشریه مطالعات کمی در مدیریت، شماره،۴۶ صفحات،۱۸۷-۲۱۱ . ۱۴۰۰
  13. کامیاب، محمدحسن. "گزارش‌نویسی در آموزش‌های HSE به‌منظور بهبود ایمنی و کاهش میزان حوادث محیط کار" ، مجله پژوهش در ایمنی، سلامت و محیط‌زیست، شماره (۳)،۱ صفحات .1402،63-55
  14. Health and Safety in the Laboratory. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Updated: February 10, 2023. Available at: https://www.cdc.gov/labsafety/index.html
  15. Clarke, V. & Braun, V. (2013) Teaching thematic analysis: Overcoming challenges and developing strategies for effective learning. The Psychologist, 26(2), 120-123.

 Kvale, S. "Interviews: An Introduction to Qualitative Research Interviewing", London: Sage publication ltd, 1996